Een Ander Joods Geluid interviewde Floor Beuming, Senior Medewerker Mensenrechtenbeleid Midden-Oosten & Noord-Afrika bij Amnesty over mensenrechtenverdedigers en hun steeds benardere positie. Beuming geeft EAJG tips over wat wij hier in Nederland kunnen betekenen voor mensenrechtenverdedigers wereldwijd, en dus ook in Israël en Palestina.

“In het Midden-Oosten en Noord-Afrika krimpt de ruimte voor het maatschappelijk middenveld”, zegt Floor Beuming. Verschillende overheden scheren terroristen en mensenrechtenverdedigers over één kam en zetten de één na de andere mensenrechtenverdediger vast. In Saudi-Arabië is het niet eens mogelijk om een mensenrechtenorganisatie op te richten. Amnesty concludeert dat hier dan ook steeds minder mensenrechtenverdedigers overblijven. Ook in Israël staan activisten onder druk. Palestijnse mensenrechtenverdedigers zitten in administratieve detentie, zonder dat het tot een rechtszaak komt en zonder te weten hoe lang deze administratieve detentie zal duren. Die ruimte voor opinie en activisme krimpt wereldwijd. “Het wordt mensenrechtenactivisten steeds moeilijker gemaakt om hun mening hardop te mogen uitspreken”, zegt Beuming. Niet alleen in Israël, maar in steeds meer landen.

Waar merk je aan dat de situatie voor mensenrechtenverdedigers verslechtert?
“Ik richt me momenteel vooral op Saudi-Arabië en Jemen. In Saudi-Arabië is bijna geen mensenrechtenbeweging meer over. De meesten zitten in de gevangenis of zijn het land uit gevlucht. En dan heb ik het niet alleen over mensenrechtenverdedigers die actief opkomen tegen de doodstraf of voor gelijke vrouwenrechten, maar ook over bloggers of mensen die aandacht vragen voor mensenrechten via Social Media. Heb je een kritische tweet geplaatst? Dan vorm je al een bedreiging. Ook in andere landen staan mensenrechtenverdedigers onder druk. In Israël bijvoorbeeld, worden Palestijnse mensenrechtenverdedigers aangevallen en geïntimideerd door de Israëlische autoriteiten. Sommigen zitten in administratieve detentie vast. Overheden voelen zich aangevallen. Dat mensenrechtenverdedigers steeds minder mogen en kunnen uiten is wereldwijd merkbaar.”

Hoe belangrijk zijn lokale mensenrechtenactivisten?
“We hebben mensenrechtenverdedigers nodig. Het zijn mensen die vaak onder grote risico’s opkomen voor onze rechten. Het is belangrijk dat we vooral lokale mensenrechtenverdedigers in staat stellen om hun werk veilig uit te voeren. Iemand die in zijn eigen land voor mensenrechten opkomt, heeft mogelijk meer impact op anderen in zijn land. Als we kijken naar de Saudische mensenrechtenorganisatie ACPRA (Saudi Civil and Political Rights Association- ontbonden door de rechter in 2013), dan zien we dat ze hun standpunten beredeneerden vanuit een islamitisch rechtsperspectief, waardoor ze in Saudi-Arabië sneller gehoord worden. De meeste ACPRA-leden zitten inmiddels gevangen en we doen er alles aan om deze mensenrechtenactivisten weer uit de gevangenis te krijgen. Ze zitten onterecht vast en ze horen de ruimte te krijgen om hun mening te uiten. Natuurlijk strijden we ook voor mensenrechtenverdedigers in andere landen. In Israël-Palestina is ook genoeg te doen. Sommigen zitten in administratieve detentie en de termijn daarvan wordt elke keer verlengd zonder dat mensen een proces krijgen. Een voorbeeld is de 25-jarige Hasan Ghassan Ghaleb Safadi. Hij werd op 1 mei opgepakt bij de Karameh-grens (tussen Jordanië en de Westbank). Hij kwam toen net uit Libanon waar hij een congres bezocht over mensenrechten, waaronder het recht van gevangenen. Hij werd 40 dagen onder barre omstandigheden ondervraagd en op 10 juni beschuldigd voor het bezoeken van een ‘vijandig land’. Zijn ouders betaalden de borgsom, maar hoorden dat Hasan Ghassan Ghaleb Safadi nog zes maanden in administratieve detentie in de gevangenis moest blijven. Afgelopen december is deze termijn nog eens met zes maanden verlengd, zonder enige uitleg.

We merken nu ook dat in Israël mensenrechtenverdedigers worden bedreigd die zich met BDS (Boycott, Divestment, and Sanctions) bezighouden. Een voorbeeld is Omar Barghouti, die woordvoerder is van de BDS-beweging en die zich voor BDS inzet, omdat het een geweldloze methode is van protesteren. Barghouti houdt Israël aansprakelijk voor het schenden van mensenrechten en de internationale wetgeving. Op een anti-BDS conferentie in maart 2016 deden verschillende Israëlische ministers uitspraken die zinspeelden op bedreigingen richting Omar Barghouti. Zo riep minister Ysrael Katz bijvoorbeeld op om BDS-leiders, met behulp van de geheime dienst te elimineren en pleitte minister Ariah Deri voor het onthouden van fundamentele rechten.

Lokale mensenrechtenactivisten zijn ontzettend belangrijk, maar vervullen zodoende een hele lastige rol.”

Wat doet Amnesty hieraan en wat kan EAJG doen om de positie van mensenrechtenactivisten te verbeteren?
“We merken dat druk van bevriende landen op de betreffende overheid werkt. Maar ook publieksacties zijn nuttig. Spreek je het publiek aan, dan spreek je algauw de politiek aan. Er zijn een aantal mogelijkheden:

1. Haak in op actuele gebeurtenissen, onderwerpen die al in de aandacht staan. Een spraakmakende zaak als die van de Saudische blogger Raif Badawi zorgt er ook voor dat we via zijn zaak aandacht kunnen vragen voor de tientallen andere mensen die in dat land vastzitten om soortgelijke redenen. Ook als er op het nieuws een item is waaraan je jouw kwestie kunt koppelen, is dat handig. Toen Netanyahu naar Nederland kwam, hebben wij bijvoorbeeld extra aandacht gevraagd voor administratieve detentie.
2. Maak gebruik van festivals, activiteiten en evenementen die veel media-aandacht krijgen. Grote sportevenementen zijn vaak goeie momenten om aandacht te vragen voor de mensenrechtensituatie in het desbetreffende land. Er komt een groot publiek op af, er is media-aandacht en dan is het goed om daar gebruik van te maken om je verhaal te vertellen.
3. Zorg voor persoonlijk contact. Een mensenrechtenverdediger of een slachtoffer raken mensen met hun eigen verhaal. Haal hen naar Nederland en laat hen hun verhaal vertellen.
4. Start een (grote) campagne. In mei start Amnesty een internationale campagne waarin we duidelijk willen maken dat de ruimte voor mensenrechtenverdedigers wereldwijd kleiner wordt. We willen overheden vragen om meer te doen om mensenrechtenverdedigers te beschermen en hun belangrijke werk te erkennen. We willen ook laten zien dat iedereen, dus ook alle mensen in Nederland heel simpel iets kunnen doen om iets te betekenen voor mensenrechtenverdedigers. Iedereen kan een mensenrechtenverdediger zijn.”

En hoe zit het met samenwerking en verbinding?
“Andere NGO’s in Nederland zijn ook bezig met dit onderwerp. Dat is helemaal mooi, dan kun je samen een nog duidelijkere boodschap overbrengen”, zegt Floor Beuming. Dat is iets waar Een Ander Joods Geluid ook naartoe werkt: meer samenwerking en verbinding, zodat we onze boodschap nog duidelijker kunnen overbrengen. En dat is precies wat mensenrechtenverdedigers in gevangenschap nodig hebben.